رویارویی دنیل دنت و سم هریس در مسئلهٔ ارادۀ آزاد
Authors
Abstract:
مقاله حاضر در صدد است تا با رویکردی تحلیلی، اختلاف دیدگاه دنیل دنت و سم هریس - دربارۀ تعارض ارادهٔ آزاد و جبرگرایی - را تبیین و ارزیابی کند؛ هرچند هر دو فیلسوف، فیزیکالیست تحویلگرا هستند، اما دربارهٔ این مسئله رویکردهای متفاوتی دارند. دنیل دنت، با حذف شرط امکانهای بدیل و با تکیه بر مفاهیم کنترل، خودکنترلی، و تأمل، تقریری خاص از مبدأیت فاعل نسبت به عملش ارائه کرده و اینگونه ارادهٔ آزاد را تبیین میکند. او به عنوان یک نئوداروینیست، پدیدههای فیزیکی و ذهنی انسان را بر اساس نظریهٔ تحوّل تبیین میکند و در عین پذیرش جبر علّی، نشان میدهد که چگونه هنوز فاعل میتواند در تصمیمات و اعمالش فاعلیت داشته باشد. در نتیجه، او جبرگرایی را مستلزم اجبار نمیداند. در حالی که سم هریس، با نگاهی عصبشناسانه و بر پایهٔ آزمایشهای لیبت، ارادهٔ آزاد را توهّم دانسته و به عنوان یک ناسازگارگرای جبرگرا، به نقد دیدگاه سازگارگرایان - از جمله دنت - میپردازد و دنت در مقابل، از موضع خود دفاع میکند. جستار حاضر پس از تحلیل دیدگاه این دو فیلسوف و تبیین نقد و پاسخ، به ارزیابی دیدگاه آنها میپردازد. ناسازگاری درونی دیدگاههای این دو فیلسوف، ناموفق بودن در توجیه عناصر دیدگاهشان و غیر مستدل بودن نقدهای آنها علیه هم، از جمله مواردی هستند که بر پایهٔ آنها، هیچ کدام را در دفاع از موضعشان موفق نمیبینیم؛ هرچند دنت - در دفاع از موضعش - نسبت به هریس، قویتر ظاهر میشود.
similar resources
بررسی و نقد برهان دنیل دنت در موافقت با سازگارگرایی
هدف این نوشتار بررسی برهان اصلی دنیل دنت در توضیح و توجیه سازگاری پدیدههای نفسانی و به طور مشخص، ارادة آزاد انسان با دیدگاه طبیعتگرایی هستیشناسانه (فیزیکالیسم) است. مقاله با صورتبندی این برهان شروع میشود. سپس طبیعتگرایی و نظریة تحول به عنوان پیشزمینة اندیشه دنت شرح داده میشوند. دنت، با تفسیری خاص از جبر علی بر مبنای طراحی موجودات (در قالب نظریة تحول) در تلاش است مقدمات برهان خود را توضی...
full textبررسی و نقد برهان دنیل دنت در موافقت با سازگارگرایی
هدف این نوشتار بررسی برهان اصلی دنیل دنت در توضیح و توجیه سازگاری پدیده های نفسانی و به طور مشخص، اراده آزاد انسان با دیدگاه طبیعت گرایی هستی شناسانه (فیزیکالیسم) است. مقاله با صورت بندی این برهان شروع می شود. سپس طبیعت گرایی و نظریه تحول به عنوان پیش زمینه اندیشه دنت شرح داده می شوند. دنت، با تفسیری خاص از جبر علی بر مبنای طراحی موجودات (در قالب نظریه تحول) در تلاش است مقدمات برهان خود را توضی...
full textاراده آزاد؛ دیدگاههای معاصر در باب ارادۀ آزاد
بیش از دو هزار سال است که مسئلۀ ارادۀ آزاد و دترمینیسم ذهن فیلسوفان را به خود مشغول ساخته است. این مسئله در سالهای اخیر به شکل و شیوهای نو، دوباره احیا شده است. در این مقاله نخست به دیدگاه «شهود متعارف» و تقابل آن با دترمینیسم پرداخته شده است. همسازی یا ناهمسازی ارادۀ آزاد و دترمینیسم، مسئلۀ همسازی[i] نامیده میشود. بهواسطۀ پاسخهایی که به مسئلۀ همسازی داده شده، انشعاباتی اسا...
full textنظریه تکامل و سازگاری آن با آموزه های دینی در نظرالوین پلنتینگا و نقدهای دنیل دنت
در مقالۀ حاضر مفاد و معنای مورد نظر پلنتینگا از نظریۀ تکامل که ما نام آن را «تکاملِ خدابنیاد» نهادیم -بر اساس مبانی و پیشزمینۀ معرفتشناسانه اصلاح شده که یکی از نمونههای نظریۀ علم دینی اوست - بحث و بررسی میکنیم و سپس نقدهای دِنت- به عنوان یک نئودارونیسم ملحد - بر نظریۀ «تکامل خدابنیاد» پلنتینگا مورد جرح و تعدیل قرار میدهیم و در نهایت، ارزیابی از آرای دو فیلسوف با داوری نگارنده بعمل میآید تا...
full textارادۀ آزاد از دیدگاه صدرالمتألهین
تقابل ضرورت علّی با ارادة آزاد از مباحث مهمی است که همواره ذهن بشر را به خود مشغول کرده است. خلط بین اراده و اختیار و تقریر نادرست اشکال ارادة آزاد، باعث شده تا این مسئله با ابهامات فراوانی همراه باشد. برخلاف تصور رایج محور اصلی اشکال ارادة آزاد، تسلسل ارادهها نیست، بلکه از یک طرف پذیرفتن ضرورت علّی، و از طرف دیگر حدوث اراده و منتهیشدن آن به علتی خارج از نفس انسان است که مستقیماً اراده را در نفس...
full textپدیدار شناسی ارادۀ آزاد در حکمت متعالیه
شهودی که انسان از ارادۀ آزاد دارد، همواره تکیهگاهی مستحکم در مقابل چالشهای تردیدبرانگیز ارادۀ آزاد به حساب آمده است. در سنت فلسفۀ اسلامی این شهود منحصراً در قالب علم حضوری به اختیار مطرح شده و امری غیر قابل تردید به حساب آمده است، اما آنچنان که شایسته است دربارۀ جنبههای مختلف و درجات شدت و ضعف این علم حضوری بحث نشده است. در این مقاله با استفاده از مبانی حکمت متعالیه و با روش تحلیلی ـ برهانی،...
full textMy Resources
Journal title
volume 22 issue 2
pages 27- 48
publication date 2020-08-22
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023